Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Βιβλία τέχνης για μικρά παιδιά!

Το καλοκαίρι των τεσσάρων μου χρόνων είχαμε πάει με τη μαμά μου διακοπές στη Χαλκιδική. Ένα μεσημέρι, στο εστιατόριο του ξενοδοχείου, πλησίασα μια κυρία και της είπα: «Θέλω να σας πάρω συνέντευξη!» Η κυρία ήταν η Λίνα Γράβαλου, σύζυγος του ζωγράφου Παναγιώτη Γράβαλου και από τότε αυτοί οι αξιολογότατοι και τρυφερότατοι άνθρωποι συγκαταλέγονται ανάμεσα στους πιο στενούς φίλους της οικογένειάς μου. Ανέλαβαν τη μύηση, τη δική μου και του αδερφού μου, στην τέχνη. Αντί για άλλα δώρα, μας έφερναν βιβλία τέχνης για παιδιά. Ευτυχώς τα  βιβλία αυτά επιβίωσαν των αρκετών μετακομίσεων της οικογένειας και τώρα βρίσκουν νέα θέση στη βιβλιοθήκη της Σοφίας. Είναι κυρίως παραμύθια βασισμένα στο έργο ενός καλλιτέχνη, όπως αυτά τα τρία των εκδόσεων Οδυσσέας που δυστυχώς δεν εκδίδονται πια.
 

Μπορεί να μη θυμάμαι τόσο καλά τις ιστορίες, τώρα τις ξαναδιαβάζω, αλλά θυμάμαι πόσο με είχε μαγέψει (και με μαγεύει ακόμα) η Έναστρη Νύχτα του Van Gogh που πρωτοείδα στο βιβλίο «Μια νύχτα με αστροφεγγιά». Κι εδώ που τα λέμε, ποιο παιδί ή και ποιος ενήλικας δε θα μαγευόταν από αυτό τον ουρανό που φεγγοβολά;

Έναστρη Νύχτα, Vincent Van Gogh, 1889
Και ύστερα, στην τετάρτη δημοτικού, είχαμε μια καταπληκτική δασκάλα των καλλιτεχνικών, τη ζωγράφο Ιφιγένεια Κορακιανίτη. (Θα την πω την αμαρτία μου, το όνομά της δεν το θυμόμουν, να είναι καλά το τέρας μνήμης και κολλητή μου στο δημοτικό Ανθή. Δε θα ξεχάσω όμως ποτέ την επίδραση της κας Κορανιανίτη, καλή της ώρα όπου κι αν βρίσκεται, πάνω μου!) Στο μάθημα λοιπόν χρησιμοποιούσε ένα βιβλίο, το «Γνωριμία με τη ζωγραφική» σε μετάφραση Σοφίας Ζαραμπούκα και πρόλογο του Γιάννη Τσαρούχη. Το βιβλίο κυκλοφορεί ακόμα, στη θέση σας θα έσπευδα να το αγοράσω, όχι μόνο για το παιδί μου αλλά και για μένα! Όπως γράφει στο οπισθόφυλλο, αυτό το βιβλίο «είναι σαν μια μικρή πινακοθήκη όπου οι πίνακες έχουν επίτηδες διαλεχτεί για να σου κινήσουν τη φαντασία. Διαβάζοντάς το θα μάθεις τι να προσέχεις στους πίνακες. Θα μάθεις γιατί κάθε καλλιτέχνης ζωγραφίζει διαφορετικά. Θα ανακαλύψεις τις μεθόδους της ζωγραφικής.»

Παιδικός οδηγάς για γνωριμία με τη ζωγραφική, Kennett Frances, εκδόσεις Διάγραμμα
Θυμάμαι ακόμα το μάθημα για τον Πουαντιγισμό (Pointillisme), την τεχνική που δημιουργεί μορφές και σχήματα με το συνδυασμό χιλιάδων χρωματιστών κουκίδων. Αφορμή ο διάσημος πίνακας Κολυμβητές στην Ανιέρ του Georges Seurat. Όταν, δεκαεννέα χρονών πια, είδα τον ίδιο τον πίνακα στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου, συγκινήθηκα τόσο που βούρκωσα. Αλλά κάπως έτσι λειτουργεί η τέχνη: αφήνει ένα μικρό αποτύπωμα κάπου στην ψυχή σου που μένει εκεί για πάντα, ακόμα κι αν έχεις χρόνια να το σκεφτείς.

Κολυμβητές στην Ανιέρ, Georges Seurat, 1884
Με αφορμή λοιπόν το πρόσφατο ενδιαφέρον της κόρης μου Σοφίας (σχεδόν δύο ετών σήμερα) για πίνακες ζωγραφικής (βλ. εδώ), άρχισα να ψάχνω βιβλία τέχνης για παιδιά, τι κυκλοφορεί σήμερα και ποια είναι κατάλληλα και για πολύ μικρά παιδιά. Σύντομα έκανα την πρώτη μου παραγγελία και αυτές είναι οι εντυπώσεις μου μέχρι στιγμής.

Ξεκινώ με τη σειρά «Το Έξυπνο Μωρό Ανακαλύπτει τους Μεγάλους Ζωγράφους» (Το έξυπνομωρό ανακαλύπτει την Κασάτ, Το έξυπνομωρό ανακαλύπτει τον Ματίς, Το έξυπνομωρό ανακαλύπτει τον Πικάσο, Το έξυπνομωρό ανακαλύπτει τον Μονέ), της Κατερίνας Γιαννίκου (εκδόσεις Modern Times). Τα βιβλία, με σελίδες από σκληρό χαρτόνι, έχουν ειδικά σχεδιαστεί για παιδιά από 1 έτους! Κάθε βιβλίο παρουσιάζει έξι αντιπροσωπευτικούς πίνακες ενός ζωγράφου που συνοδεύονται από ένα τετράστιχο και ερωτήσεις, τις οποίες θα μπορούσε να κάνει ο γονιός στο παιδί για να το βοηθήσει να παρατηρήσει λεπτομέρειες μέσα σε κάθε πίνακα. Εμείς έχουμε το βιβλίο για το Ματίς και –ω τι έκπληξη!- αγαπημένος πίνακας της Σοφίας είναι η Μουσική. Κάθεται και τον παρατηρεί αρκετή ώρα και με ρωτά «Τι τραγουδάει η κυρία;» Εγώ της απαντάω όποιο τραγούδι μου έρχεται στο μυαλό, το οποίο πρέπει και να τραγουδήσω!

Από το βιβλίο "Το έξυπνο μωρό ανακαλύπτει τον Ματίς", Κατερίνα Γιαννίκου, εκδόσεις Modern Times
Καταπληκτικό βιβλίο είναι και το Οι 10 πρώτοιμου πίνακες ζωγραφικής της Μαρί Σελλιέ (Εκδόσεις Πατάκη). Η συγγραφέας έχει επιλέξει δέκα πίνακες ζωγραφικής τους οποίους παρουσιάζει με ένα πολύ ενδιαφέροντα τρόπο: κάθε πίνακας «καλύπτεται» από μια σελίδα με τρύπες, που λειτουργούν ως «παράθυρα» στον πίνακα. Έτσι το παιδί βλέπει πρώτα κάποιες λεπτομέρειες και ύστερα ανακαλύπτει ολόκληρο τον πίνακα. Το βιβλίο προτείνεται για παιδιά από 3 ετών, αλλά μη μασάτε. Απλώς ένα μικρότερο παιδί μπορεί να μη φτάσει αμέσως μέχρι το δέκατο πίνακα του βιβλίου. Προς το παρόν, με τη Σοφία σπάνια ξεπερνάμε τον τρίτο που είναι και ο αγαπημένος της. Ο πίνακας είναι του Gauguin και λέγεται Το Γεύμα. Το παιδί πρώτα βλέπει αυτό:


Και ύστερα γυρίζει τη σελίδα και βλέπει αυτό:

Από το βιβλίο "Οι 10 πρώτοι μου πίνακες ζωγραφικής", Μαρί Σελλιέ, Εκδόσεις Πατάκη
Με τη Σοφία περνάμε αρκετή ώρα συζητώντας τι λένε τα παιδάκια, τι τους έχει μαγειρέψει η μαμά τους κ.λπ.

Ήθελα ωστόσο να βρω και παραμύθια με αφορμή πίνακες ζωγραφικής, σαν κι αυτά που μου είχαν χαρίσει η Λίνα και ο Παναγιώτης όταν ήμουν μικρή. Όλα όμως φαίνονταν ότι είναι για μεγαλύτερα παιδιά. Παράγγειλα ωστόσο το «Η Μαριάννα και ηΜόνα Λίζα» από τη σειρά «Μαγικό Ταξίδι στην Τέχνη» των εκδόσεων Modern Times, για να ρίξω μια ματιά, αλλά κυρίως για να το χαρίσω στην Ελευθερία, την κόρη της φίλης μου της Αγγέλας που είναι 7 μήνες μεγαλύτερη από τη Σοφία και άρα 1-2 βήματα μπροστά σε θέματα κατανόησης και… υπομονής! Όταν ήρθε το βιβλίο, το ξεφυλλίσαμε μαζί με τη Σοφία και… κόλλησε! «Που είναι η Μαριάννα; Χέλω τη Μαριάννα!» έλεγε όλο το απόγευμα. Και πώς να μην κολλήσει; Η ποιότητα της έκδοσης δεν είναι για μένα η καλύτερη –πάντα προτιμώ τα σκληρόδετα βιβλία- αλλά το παιδί γνωρίζει πέντε σπουδαίους πίνακες της Αναγέννησης μέσα από μια πραγματικά διασκεδαστική ιστορία! Η Μαριάννα προσπαθεί να αλλάξει τη διάθεση της μελαγχολικής Μόνα Λίζα με το να τη βγάλει από τον πίνακά της και να μπουν παρέα σε άλλους πίνακες. Όπου βέβαια προκαλούν ένα μικρό πανικό. Ο δράκος ξεφεύγει από τον Άγιο Γεώργιο, το φτερωτό λιοντάρι της Βενετίας χάνει την ισορροπία του και πέφτει στο νερό και άλλα τέτοια! Και έτσι το παραγγείλαμε και για μας… Στη σειρά κυκλοφορούν ακόμα «Η Μαριάννα και ταηλιοτρόπια» και «Η Μαριάννα και οιιμπρεσιονιστές».

Τέλος, παράγγειλα και το «Νυσταγμένοφεγγάρι» με πίνακες του Paul Klee, ένα βιβλίο της σειράς «Η Τέχνη σαν Παραμύθι» της Φιλίας Δενδρινού (εκδόσεις Λιβάνη). Τα βιβλία προτείνονται για παιδιά 6-9 ετών, αλλά εμένα μου αρέσει η παιδικότητα του Klee, άσε που μου κέντρισε το ενδιαφέρον ο τίτλος. Πράγματι, είναι ένα βιβλίο που θα απολαύσουν κυρίως μεγαλύτερα παιδιά γιατί, με αφορμή τους πίνακες του Klee, εξηγεί κάποιους όρους στη ζωγραφική και περιλαμβάνει ιδέες για δραστηριότητες. Ωστόσο, το ίδιο το παραμύθι είναι μόλις επτά σελίδες και μάλλον απλό στο νόημά του. Αρκεί να το διηγηθείς στο μικρότερο παιδί με δικά σου λόγια γιατί η γλώσσα είναι ποιητική και άρα μάλλον δυσνόητη. Της Σοφίας τελικά της αρέσει και περισσότερο στέκεται στον πίνακα Μαύρο Αφέντη που συμβολίζει τον Ύπνο ο οποίος ήρθε για να αποκοιμίσει το Φεγγάρι με ένα γλυκό νανούρισμα:

Όνειρα κουβαλώ στη γη
και στου ουρανού την εξοχή.
Στάζω στα μάτια γιασεμιά,
μες στην καρδιά τη λησμονιά...

Περιττό να σας πω ότι μπορεί να το τραγουδήσω και δέκα φορές με όποια μελωδία μου έρχεται εκείνη τη στιγμή στο μυαλό! 

Ο Μαύρος Αφέντης, Paul Klee, 1927
Στη σειρά κυκλοφορούν επίσης «Το καπέλο τουκαλλιτέχνη Βίνσεντ Βαν Γκογκ», «Αγαπημένο μουημερολόγιο: Οι ιμπρεσιονιστές ζωγράφοι», «Μαρκ Σαγκάλ,Ο ακροβάτης του ονείρου» και «Ο κηπουρόςτης φύσης: Οι ναΐφ ζωγράφοι».

Θα επανέλθω με περισσότερες προτάσεις και εντυπώσεις! Όλα τα βιβλία έχουν links για να τα αναζητήσετε. Αν δεν είχατε μέχρι σήμερα ιδιαίτερη σχέση με την τέχνη, μην τα απορρίψετε: τα βιβλία αυτά πιστεύω ότι θα αρέσουν τόσο σε εσάς όσο και στο παιδί σας!

Σχόλια

  1. Πολύ χρήσιμη αυτή σου η ανάρτηση Χριστίνα μου. Κρατάω όλους τους τίτλους των βιβλίων για τη μικρή μου. Ούσα από μικρή μυημένη στη ζωγραφική, θα ήθελα και η κόρη μου να ακολουθήσει τα χνάρια μου :)
    Φιλιά και καλό φθινόπωρο!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Πολύ χρήσιμες πληροφορίες! Το καλύτερο δώρο για ένα παιδι!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου